Samenbouw Overtuin [CPO]

Eind 2014 benaderden Joke Vos architecten en JagerJanssen architecten de gemeente Rotterdam om te informeren naar mogelijkheden om een CPO project te initiëren. Twintig verschillende huishoudens, verenigd in de Vereniging van Opdrachtgevers Overtuin, realiseerden in 2020 hun droomwoning en vonden in dit kleinschalige woonbuurtje hun nieuwe thuis.

Overtuin is een stukje stad en een kleinschalig woonbuurtje ineen. We hebben ons laten inspireren door de historische overtuin. Veel landgoederen hadden vroeger een extra tuin aan de overzijde van de weg. In Overtuin maken we een hedendaagse variant met de collectieve tuin aan de andere kant van het achterpad, in het hart van het plan. Een ‘groene oase van rust’ tegenover de hectiek van de stad.

Niet alleen het bouwen van je eigen woning, ook het stimuleren van een betrokken community was van meet af aan ons doel. Het idee van een extra tuin voor alle leden, ook die van de appartementen, was daarom een belangrijk uitgangspunt bij de werving. Die wilden we persoonlijk houden en niet via Funda laten lopen. Na enkele informatie-avonden samen met de buurplannen Overmaat en Overture zijn de leden van Overtuin vooral samengebracht via mond-op-mond reclame met verbinder Mechtild Linssen als contactpersoon. We streefden naar een levensbestendig buurtje door in te zetten op een gevarieerde doelgroep. Veel flexibiliteit, niet alleen in indelingsmogelijkheden maar ook in uitbreidingsopties, zodat we verschillende portemonnees, leeftijden en types huishoudens een duurzaam thuis zouden kunnen bieden, nu en in de toekomst. Twintig huishoudens hebben elkaar gevonden in Overtuin.

De leden waren intensief betrokken bij ontwerp en realisatie van Overtuin. Alle plattegronden zijn op maat ontwikkeld. Op het gebied van duurzaamheid wilden we samen met de bewoners wat extra doen: de invulling van een aanvullend duurzaamheidsbudget bovenop de geldende eisen hebben we gezamenlijk opgepakt. 

Bij het inrichten van de collectieve tuin hebben de bewoners samengewerkt met Stichting Tussentuin.

Toelichting op het ontwerp

Rond de Overtuin en het half verdiept gelegen compacte parkeerveldje zijn vier verschillende plekken te onderscheiden met elk een eigen karakteristiek: aan de levendige stadsboulevard [grondgebonden of gestapeld] of juist aan de rustige dijk of het nieuwe plantsoen, en met een verschillende oriëntatie op de zon.

Het appartementenblokje staat net iets terug ten opzichte van de rooilijn en markeert de entree. Het ranke schijfje heeft één appartement per verdieping [135 m2 gbo] en een volledig open, vrij indeelbare plattegrond. Op de vijfde verdieping zijn twee kleine appartementen gerealiseerd.

De smalle, hoge stadswoningen kregen uitbreidingsmodules aan de tuinzijde, waarmee het basistype kon worden uitgebreid van 135 m2 tot 165 m2. 

Bij de brede dijkwoningen zaten de uitbreidingsopties juist op de derde laag, die volledig, deels of niet gebouwd kon worden [105 m2 tot 158 m2]. 

De plantsoenwoningen op de hoeken tot slot zijn specials [160/180 m2]. Ze vangen de hoekverdraaiingen van de plot op met een variant op de dijkwoningen ertussen in [140 m2].

Elke woning is uniek. Alle plattegronden zijn op maat ontworpen in nauw overleg met de opdrachtgevers. In een proces van samenbouw ontstaat ruimte voor bijzondere woonwensen. Zo koos een gezin aan de Laan op Zuid voor een dubbele woning met een kas op het dak. Die wens hebben we vertaald naar een bijzonder architectonisch accent, een Overtuintje in de wolken.

De consequente materialisatie zorgt voor een herkenbaar en samenhangend buurtje, dat zich ongedwongen voegt in de stedelijke structuur. De aardkleur van de baksteen op de bovenste lagen is geïnspireerd op het thema van het plan. De verdiepingshoge plint aan de straat verwijst naar de stedelijke context en is gemetseld in een chique, lichtgrijze steen. Aan de Laan op Zuid contrasteert deze plint met het antraciete beton van de margestrook tussen de voorgevel en het trottoir. Lage muurtjes markeren de woningen. De grote tegels ertussen kunnen worden vervangen door groen. Het zorgvuldig gecomponeerde appartementenblokje geeft het stedenbouwkundig gewenste hoogte-accent. Aan de Hilledijk sluiten de bredere en lagere woningen juist weer goed aan op de Afrikaanderwijk.

De binnengevels rondom de collectieve tuin zijn voor het grootste deel afgewerkt met verduurzaamd hout met een lichte afwerking, als neutrale achtergrond voor een plezierig groen binnengebied. Dat is na oplevering door de bewoners in samenwerking met Stichting Tussentuin ingericht. 

Overtuin architecten: Joke Vos architecten en JagerJanssen architecten

Joke Vos architecten en JagerJanssen architecten werkten vanuit de monumentale Hofbogen aan diverse architectuuropgaven. De een aan seriematige woningbouw, de ander juist overwegend in de particuliere bouw. We raakten enthousiast over de combinatie, waarin we onze krachten en ervaringen konden bundelen en een stimulerende particuliere woonbeleving konden realiseren samen met de bewoners. 

Eind 2014 namen we het initiatief om te gemeente Rotterdam te benaderen met de vraag of er een locatie beschikbaar was voor een samenbouw [CPO] project. De timing was perfect: het initiatief sloot goed aan bij de plannen van de gemeente voor Parkstad blok G. Hier zou een gedifferentieerd woonmilieu moeten komen, ontwikkeld middels Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. 

Onder de naam Overtuin architecten hebben we de hele ontwikkeling verzorgd.

Deelplan Overtuin werd genomineerd voor de Rotterdam Architectuurprijs

Overmaas werd uit meer dan 100 projecten genomineerd voor de Job Dura Prijs 2020